Đầu năm 2023, tour khám phá những nhà trăm tuổi ở làng cổ Đông Hòa Hiệp (Tiền Giang) được lựa chọn là 1 trong 20 tour du lịch độc đáo nhất Việt Nam do Tổ chức kỷ lục Việt Nam công bố.
Các ngôi nhà cổ ở đây không nằm sát nhau giống như ở làng cổ Đường Lâm (Hà Nội) hay làng cổ Phước Tích (Thành phố Huế), mà chúng nằm đan xen giữa những vườn cây cảnh, vườn trái đặc sản sum sê như xoài cát Hòa Lộc, bưởi da xanh, nhãn, mít… Quanh làng còn những gia đình làm các nghề truyền thống như bánh tráng, phồng tôm…
Kỳ nghỉ hè, Đặng Hoàng Minh (17 tuổi, đang sống ở TPHCM) di chuyển hơn 100km về làng cổ Đông Hòa Hiệp để tham quan, tìm hiểu lịch sử và chụp ảnh kiến trúc những ngôi nhà cổ tại đây.
“Từ nhỏ, em có đam mê hội họa, nhiếp ảnh và lịch sử. Năm tới, em mong muốn dự thi vào ngành kiến trúc nên kỳ nghỉ hè, em muốn tới thăm các làng quê để khám phá, thực hành kỹ thuật chụp ảnh”, Minh cho biết. Nam sinh đã đi tới 30 tỉnh, thành khắp Việt Nam, trong đó đã tới hết 13 tỉnh, thành miền Tây.
4h30, Minh lái chiếc xe máy 50cc từ TPHCM về Tiền Giang. Khoảng 10h, Minh tới làng Đông Hòa Hiệp, rong ruổi tham quan 4 ngôi nhà cổ lâu đời nhất tại đây: Nhà cổ ông Xoát, nhà cổ ông Ba Đức và nhà cổ ông Kiệt.
“Những ngôi nhà ở đây rất đẹp, cổ kính, yên bình, làm em tan biến mệt mỏi đường xa. Mỗi ngôi nhà mang nét kiến trúc, lịch sử riêng, rất thú vị với du khách”, Minh chia sẻ.
Trong 4 ngôi nhà cổ, Minh ấn tượng nhất với nhà cổ ông Xoát – ngôi nhà được xem là lâu đời nhất trong làng. Dắt xe bước vào cổng, nam sinh ngỡ ngàng vì ngôi nhà như một tòa biệt thự Pháp đặt giữa miền Tây sông nước.
Tại đây, Minh gặp bà Trí, vợ ông Xoát – hậu duệ đời thứ 5 sinh sống, trông nom và gìn giữ ngôi nhà cổ. Chủ nhân đầu tiên của ngôi nhà là vợ chồng ông Lê Văn Ký và bà Phạm Thị Lầu. Họ rước thợ từ Huế vào xây nhà năm 1818, hoàn thành năm 1821.
Ngôi nhà rộng 750m2 được xây dựng theo kiến trúc kiểu nhà rường của Huế, có ba gian, hai chái, hình chữ Đinh cùng các hoa văn chạm khắc, trang trí công phu. Từ cột, kèo, vách, sàn cho đến bàn thờ đều được làm bằng các loại gỗ quý như lim, căm xe.
Theo gia chủ, năm 1920, ngôi nhà được xây dựng thêm mặt trước theo kiến trúc Pháp với điểm nhấn bên ngoài là hàng cột xi măng tròn, thẳng, sơn màu trắng, trang trí hoa văn theo lối phương Tây.
“Bà Trí chủ nhà rất hiền lành, hiếu khách. Dù em đi một mình, bà vẫn đón tiếp nồng hậu, kể tường tận lịch sử gia đình, chỉ cho em những món cổ vật, chi tiết chạm khắc đẹp của ngôi nhà. Trước khi về, ông bà còn hái dừa để em uống giải khát, nhất quyết không lấy tiền.
Bà nói: ‘Khách tới chơi là quý rồi, tiền bạc gì con'”, Minh kể lại.
Tiếp theo hành trình, Minh tới nhà cổ ông Kiệt.
Nhà cổ của ông Trần Tuấn Kiệt (ấp Phú Hòa) xây dựng vào năm 1838. Trong nhà còn lưu giữ nhiều đồ cổ quý như: Bộ liễn đối khảm xà cừ, bộ bàn ghế với các hoa văn tinh tế, vật dụng bằng sứ; đặc biệt là 108 cây cột bằng gỗ căm xe quý hiếm, đã được các nhà khảo cổ Nhật Bản xếp vào loại “Cửu đại mỹ gia” (9 ngôi nhà đẹp nhất) ở Việt Nam.
Hiện nay ngôi nhà được bà Lê Thị Chính (vợ ông Kiệt) quản lý và gìn giữ. “Hôm đó khi em tới, bà Chính đang tiếp một đoàn du khách nước ngoài gần 10 người. Khi đoàn rời đi em nghĩ bà đã rất mệt nhưng bà vẫn tiến tới chỗ em, giới thiệu, thuyết minh về lịch sử ngôi nhà”, Minh nói.
Nhà cổ Ba Đức nằm trên con đường nhỏ, giáp bờ sông. Ngôi nhà được xây dựng từ năm 1850 và trùng tu năm 1938, pha trộn dấu ấn kiến trúc Việt – Hoa – Pháp, là nơi sinh sống của 8 thế hệ trong gia đình họ Phan.
Ngôi nhà xây dựng trên mảnh đất rộng 2 mẫu Nam Bộ, tương đương 20.000m2.
Nhà được nâng trần cao lên, giúp nhiều ánh sáng, thoáng khí, đông ấm, hạ mát.
Các bình gốm, đèn dầu, đèn trang trí trong nhà đều là đồ cổ, được gìn giữ qua nhiều đời nhưng vẫn sáng bóng, họa tiết, hoa văn sắc nét.
Hoàng Minh cũng tới khám phá nhà cổ ông Võ – được xây dựng năm 1929 và hoàn thành vào năm 1931, nhà thờ Cái Bè, Di tích chiến thắng Ấp Bắc. 18h, Minh về tới TPHCM.
Minh gọi đây là “chuyến đi học sử” lý thú trong kỳ nghỉ hè. Ngôi làng này cũng rất lý tưởng với những du khách muốn trải nghiệm cảm giác “xuyên không” về thế kể 19, 20.
Ảnh: Đặng Hoàng Minh
