Rum biển là một trong những sản vật “trời ban” được tìm thấy chủ yếu ở khu vực bãi ngang thuộc vùng biển các tỉnh miền Trung như Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh.
Chúng là một loài nhuyễn thể, còn được gọi với các tên khác như hải sâm, bông thùa (tùy địa phương). Tuy nhiên, bông thùa miền Trung khác bông thùa ở Hải Phòng, Quảng Ninh (giống sá sùng), kích thước to hơn, vẻ ngoài cũng khác biệt.
Thân rum biển bám sâu vào lòng cát, phình to, thon nhỏ về phía 2 đầu. Miệng chúng hình phễu, bên trên có nhiều xúc tu xòe ra trông như bộ râu để dễ dàng tìm kiếm thức ăn.
Anh Lê Văn Thanh – chủ vựa hải sản Lê Gia ở TP Thanh Hóa cho biết, con rum có thể khai thác quanh năm nhưng thời điểm lý tưởng nhất là vào mùa hè, khoảng từ tháng 3 đến tháng 6 dương lịch.
Trước đây, bà con ít bắt rum biển về làm thức ăn vì chúng có nhiều chất nhầy rất tanh, chế biến tốn thời gian. Tuy nhiên, hiện nay, rum biển hút khách tìm mua. Bởi vậy, khi vào mùa, dân biển ở Nghệ An, Thanh Hóa lại tranh thủ đi bắt rum về bán.
“Khi mới bắt lên, rum biển còn ngậm nước, mỗi cân khoảng 6-10 con, tùy kích thước. Chúng được bán với giá 300.000-400.000 đồng/kg”, anh Thanh cho hay.
Để bắt được con rum, ngư dân vùng ven biển phải ngâm mình dưới nước nhiều tiếng đồng hồ vì chúng có nhiều loại và sinh trưởng ở những độ sâu khác nhau. Loại rum nào càng ở dưới sâu thì càng quý hiếm và đắt giá.
Với những con rum theo sóng dạt vào bãi cát, người bắt phải di chuyển nhẹ nhàng. Nếu làm mặt nước lay động mạnh, rum biển sẽ co rút thân lại, thụt sâu xuống cát. Người bắt phải có kinh nghiệm thì mới lấy được hết cả thân và chân đế của rum.
Rum biển bắt về đem làm sạch nhớt bằng cách ngâm nước ngọt khoảng 30 phút để xả mặn, sau đó trộn với trấu hoặc dùng giấm, chanh, thêm ít muối rồi bóp đều, kết hợp dùng dao cạo cho sạch nhớt.
Rửa rum qua nước rồi xẻ bụng, lọc bỏ hết nội tạng và tiếp tục rửa lại lần nữa cho sạch hết cát bẩn dính trên rum. Rum sơ chế sạch thì đem trụng sơ qua nước sôi. Có thể thêm gừng, sả vào nước đun để khử mùi tanh của chúng.
Ngoài dùng tươi, người dân địa phương còn làm sạch rum rồi phơi khô để bảo quản được lâu hơn, sử dụng quanh năm.
Với rum tươi, bà con có thể chế biến ngay nhưng rum khô thì cần phải ngâm nước ấm trong nhiều giờ đồng hồ trước khi nấu.
Quá trình ngâm phải chú ý thay nước thường xuyên và ngâm càng lâu càng tốt. Khi thấy con rum mềm trở lại, căng mọng hơn thì bóc hết lớp da bên ngoài và rửa sạch lại, tiếp đến đem trụng qua nước sôi rồi mới có thể chế biến món ăn.
 |
 |
Với người dân địa phương, rum biển là nguyên liệu làm nên nhiều món ăn hấp dẫn như xào chuối, nấu canh chua lá vông vang… nhưng ngon và phổ biến nhất là om củ chuối.
Củ chuối phải chọn loại củ chuối hột còn non, hái về đem xắt nhỏ hoặc thái sợi, ngâm với nước muối cho bớt nhựa và chống thâm. Sau đó, người ta luộc sơ củ chuối để loại bỏ vị chát. Củ chuối luộc xong ngả màu trắng ngà, giòn như ngó sen, nếm thử thấy hơi ngọt là được.
Tiếp đến là công đoạn phi thơm hành với mỡ lợn (hoặc dầu ăn) rồi cho củ chuối vào xào, thêm chút nước để om, gần chín thì cho rum, nêm nếm gia vị vừa miệng. Cuối cùng, cho lá lốt hoặc rau tía tô, kinh giới thái nhỏ vào nồi, đảo đều rồi tắt bếp.
Có dịp thưởng thức rum biển om củ chuối ở Nghệ An, anh Lâm Tùng (ở Hà Nội) nhận xét món ăn có hương vị lạ miệng. “Món rum om củ chuối có độ giòn của các nguyên liệu, hòa quyện vị chua dịu của mẻ và vị cay của ớt, củ nén với hạt tiêu.
Đặc biệt là thịt rum ăn giòn sần sật nhưng hơi nhơn nhớt bên ngoài. Con nào có trứng thì càng mọng, mềm, ăn béo ngậy. Nhờ được sơ chế khéo léo mà món ăn cũng không còn vị tanh của rum”, anh Tùng miêu tả.
