Thanh Hóa có rất nhiều các món ăn nổi tiếng như nem chua, gỏi nhệch, chả tôm, bánh răng bừa,… Ít ai biết tới món canh môn da trâu của người Thái ở đây. Món ăn này được xem là “đặc sản” của người dân vùng cao, xuất hiện thường xuyên trong những bữa ăn hằng ngày.
Theo người Thái ở xã Sơn Thủy (huyện Quan Sơn), món canh da trâu đã có từ rất lâu. Tuy nhiên, không phải nhà nào cũng sẵn có da trâu. Loại da trâu được người dân sử dụng thường là những miếng da khô, được bảo quản bằng cách để trên gác bếp, có thể dùng được cả năm hoặc lâu hơn.
Do miếng da trâu khô, nên khi nấu canh, người nấu phải xử lý rất cầu kỳ, qua nhiều công đoạn. Đầu tiên, da trâu phải được nướng trên bếp lửa khoảng 15-20 phút, sau đó chần qua nước sôi khoảng 2-3 phút, lấy dao cạo hết những mảng bám của bồ hóng và rửa sạch.
Khi miếng da trâu đã sạch, người dân sẽ chặt thành từng miếng vừa ăn rồi đem ninh kỹ. Thời gian ninh mềm mất khoảng 6-8 tiếng đồng hồ.
Khi da trâu đã mềm, người ta cho lá môn (cả thân cây và lá) vào nồi nấu cho đến khi lá môn tơi nhuyễn. Để nồi canh có độ sánh, không thể thiếu được bột gạo nếp.
Gạo nếp trước đó được mang đi ngâm khoảng 30 phút, sau đó vớt ra để ráo nước, giã nhuyễn. Khi nồi canh đã chín, người nấu nêm nếm các loại gia vị như mắc khén, tiêu, lá lốt, mắm, muối… để tạo nên hương vị đặc trưng.
Theo người dân nơi đây, canh môn da trâu có tính thanh mát, thơm ngậy, không chỉ có mặt trong bữa ăn của các gia đình, mà còn là thứ không thể thiếu vào dịp lễ, Tết của đồng bào Thái. Tùy sở thích của mỗi người, có thể cho thêm ít pịa để món canh thêm đậm đà.
Trước đây, món ăn này thường được người dân nấu ăn nhiều vào mùa đông hay những ngày mưa.
