Cây vông vang (còn được gọi là bụp vang, bông vang, bông vàng, hoàng quỳ…) mọc tự nhiên hoặc được trồng ở khắp nơi, từ đồng cỏ, nương rẫy đến ven sông, đồi núi, bờ rào, đặc biệt phổ biến ở các tỉnh miền Trung như Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Trị, Hà Tĩnh.
Đây là loại cây thân thảo, cao khoảng 1m với phần lá, rễ và hạt có thể làm dược liệu. Riêng lá của cây vông vang còn được người dân miền Trung chế biến thành thức ăn, sử dụng như một loại rau xanh.
 |
 |
Chị Thanh Hà (ở Triệu Sơn, Thanh Hóa) cho biết, rau vông vang có 2 loại, 1 loại lá xanh, có gai. Loại còn lại màu tím, không gai. Người dân thường ưa chuộng dùng vông vang có gai vì ăn ngon, dậy mùi vị hơn.
“Lá vông vang có thể thu hái quanh năm, dùng tươi hoặc phơi khô đều được. Trong đó, lá tươi có thể chế biến thành các món luộc, làm gỏi hoặc xào nhưng phổ biến hơn là nấu canh chua”, chị nói.
Theo người phụ nữ này, điều thú vị là lá vông vang nấu canh với hải sản hay thịt gà, thịt bò, thịt nạc băm đều có hương vị hấp dẫn. Bởi thế, bà con thường chuộng loại rau này vào mùa hè để làm các món canh giải nhiệt cho cả nhà.
“Lá vông vang nấu canh với tôm, mực, ngao, cua đồng hay lươn, cá đều ngon, có thể khử mùi tanh rất hiệu quả. Riêng canh mực lá vông vang được nấu phổ biến hơn, xem như đặc sản dân dã, nhất là ở các địa phương ven biển miền Trung”, chị Hà nói.
Để làm món canh mực lá vông vang ngon, người dân địa phương thường chọn loại lá bánh tẻ (không non, không già), sau đó rửa sạch, vò sơ cho lớp lông trên bề mặt lá bị mềm và rụng bớt đi. Công đoạn này cần được thực hiện tỉ mỉ, cẩn thận.
Lá vông vang sau khi sơ chế có thể thái nhỏ hoặc để nguyên đem nấu. Đem xào sơ cà chua, hành khô rồi cho nước vào đun. Khi nước sôi, thả mực đã làm sạch vào, chờ mực chín thì cho lá và nêm nếm gia vị vừa ăn. Thấy canh sôi bùng lên thì tắt bếp.
Ngoài mực, người miền Trung còn thường nấu canh lá vông vang với các loại cá đặc trưng như cá bớp, cá mú, cá đuối, cá khoai… Đôi khi, bát canh chỉ cần lá, không thêm nguyên liệu nào cũng đủ khiến bà con thấy ngon miệng, ăn hết vèo cả bát cơm.
Tuy nhiên, lá vông vang chỉ nên nấu vừa tới, tránh để chín nhũn khiến rau bị nhớt, ăn không ngon. Loại rau này nấu lên có vị chua thanh, thoang thoảng mùi chua như giấm gạo, không giống các nguyên liệu tạo vị chua khác như lá giang, sấu, me…
