Ở Việt Nam, con lư (tên khác là con xù xì, lư biển, còn miền Tây gọi là con bà chằn) chủ yếu được tìm thấy tại một số tỉnh thành như Quảng Ngãi, Quảng Ninh, Bình Thuận… nhưng xuất hiện nhiều và phổ biến hơn cả là ở Thanh Hóa.
Đây là loài nhuyễn thể không có vỏ cứng bọc bên ngoài, thân hơi lồi ở bề mặt lưng và di chuyển chậm chạp. Tùy từng vùng, từng môi trường sống mà con lư có kích cỡ khác nhau và vẻ ngoài, màu sắc cũng hơi khác biệt.
Anh Quang Đức – 1 ngư dân ở Hậu Lộc (Thanh Hóa) cho biết, con lư có lớp da dày, xù xì và hơi cứng, lưng màu nâu đất trông tựa ốc sên nhưng dưới bụng có thể màu vàng, ngả xanh hoặc hơi đen, nhìn giống bào ngư.
“Ở Thanh Hóa, con lư được tìm thấy ở bãi đá ngầm ven biển, thuộc địa phận các địa phương như Hậu Lộc, Nga Sơn, Quảng Xương, Hoằng Hóa.
Con lư ở đây có kích thước lớn hơn con lư sống trong các khu rừng ngập mặn, bám vào cây đước hay thậm chí bò trên lá cây ở miền Tây”, anh nói.
Theo kinh nghiệm của anh Đức, con lư thường xuất hiện vào mùa hè, năm ít năm nhiều tùy tình hình thời tiết.
Ban ngày, chúng trú trong các bờ, kè, vách đá hoặc ẩn mình dưới lớp rong, rêu ven biển, đến khi trời tối mới ra ngoài tìm thức ăn. Ngày mưa, con lư xuất hiện nhiều hơn. Khi ấy, người dân cầm đèn đi soi, bắt lư về nấu ăn hoặc đem bán.
“Chờ trời tối, người dân mới ra bãi, soi đèn bắt con lư. Hôm nào nhiều thì tranh thủ 1 đêm, tôi có thể bắt được vài cân, bán ngay cho mối quen cũng được hơn nửa triệu. Nếu ít thì mang về chế biến, cải thiện bữa ăn”, anh Đức chia sẻ thêm.
Mặc dù có vẻ ngoài xù xì, kỳ dị nhưng con lư là nguyên liệu chế biến món ăn, được người dân Thanh Hóa sáng tạo thành loạt món ngon lạ như xào sả ớt, nấu cháo, hấp, gỏi… Trước khi nấu, người ta phải sơ chế lư vì chúng có nhiều nhớt, chất bẩn.
Để làm sạch, bà con thường ngâm con lư vào nước chua (như phèn chua, nước măng chua, giấm) hoặc trộn với tro bếp hay nước vôi trong rồi chà xát, vò liên tục cho lư hết nhớt và chất bẩn trên thân.
Tiếp đến, mổ ngang bụng con lư và lọc bỏ ruột rồi rửa thêm 1, 2 lần nước cho sạch là có thể chế biến ngay.
Tùy từng nơi, người ta còn cẩn thận sơ chế con lư rồi trụng qua nước sôi để món ăn tăng độ giòn ngon, hấp dẫn.
Con lư sau khi sơ chế sạch thì thái nhỏ thành 2 hoặc 4 miếng, đem xào cùng tỏi, sả, ớt, nêm nếm gia vị vừa ăn. Món này chỉ nên xào vừa chín tới để con lư giữ được vị ngọt thơm tự nhiên, ăn giòn sần sật chứ không dai.
Chị Ngô Thu (Hà Nội) từng vài lần về quê chồng ở Quảng Xương (Thanh Hóa) vào mùa hè và thưởng thức món ăn từ con lư nhận xét, thịt lư có độ mềm nhưng ăn giòn sần sật, cảm giác giống phần diềm của con mực mai hay bào ngư.
“Mặc dù trông vẻ ngoài của con lư khá kỳ dị, nhìn thấy sợ nhưng đem chế biến cùng một số nguyên liệu và nêm nếm gia vị lại thành món ngon, không phải ai cũng biết để thưởng thức.
Con lư giá thành cũng rẻ, mua tại chỗ và chưa làm sạch, khoảng 60.000–70.000 đồng/kg. Ở thành phố, mình thấy người ta ít bán loại này lắm”, chị Thu nói.
