Chùa Bút Tháp thuộc xã Đình Tổ, huyện Thuận Thành (Bắc Ninh), tên chữ là Ninh Phúc tự, là một trong những danh lam cổ tự đẹp nhất vùng đồng bằng châu thổ Bắc Bộ. Chùa được xây dựng từ thế kỷ 14, với diện tích khoảng 10.000m2.
Cũng như nhiều ngôi chùa cổ phía Bắc, chùa Bút Tháp được xây theo kiểu nội công ngoại quốc, với các công trình kiến trúc được bố trí cân xứng, chặt chẽ ở khu vực trung tâm.
Công trình ngoài cùng là Tam quan, với kiến trúc tương đối giản dị. Tiếp đó là gác chuông 2 tầng 8 mái. Sau gác chuông là 7 tòa nhà nối tiếp nhau: Tiền đường, Thiên Hương, Thượng điện, Tích Thiện Am, nhà Trung, phủ thờ, Hậu đường với tổng chiều dài hơn 100 mét.
Hiện trong chùa còn lưu giữ 4 nhóm bảo vật quốc gia là tượng Phật bà Quan Âm nghìn tay nghìn mắt (được công nhận bảo vật quốc gia năm 2012) và ba pho tượng Tam Thế, tòa Cửu phẩm Liên Hoa, hương án (cùng được công nhận năm 2020). Các bảo vật đều được tạo tác từ thế kỷ XVII trên chất liệu gỗ.
Thầy Thích Thanh Sơn, trụ trì chùa Bút Tháp cho biết, tượng Phật bà Quan Âm nghìn tay nghìn mắt là một tuyệt tác trong nền nghệ thuật điêu khắc của nước ta, được làm bằng chất liệu gỗ, phủ sơn.
Chiều cao tượng (tính từ đài sen đến đỉnh đầu tượng) là 235cm. Tượng có 42 cánh tay lớn, hai tay chắp trước ngực theo kiểu liên hoa hợp chưởng, hai tay để trên đùi với những ngón tay đan chéo biểu tượng cho dáng hành đạo và thiền định, hơn 900 tay nhỏ, dài ngắn khác nhau.
Cạnh tượng Phật bà là bộ Tam Thế, gồm Phật A Di Đà – chủ trì quá khứ, Phật Thích Ca Mâu Ni – chủ trì hiện tại và Phật Di Lặc – chủ trì tương lai. 3 pho tượng có dáng ngồi theo tư thế nhập thiền trên tòa sen. Bên dưới là bệ tượng hình khối vuông, thắt ở giữa với kết cấu ước lệ ba tầng.
Tòa Cửu phẩm Liên Hoa tại chùa Bút Tháp là một trong 3 tòa tháp đẹp nhất của Việt Nam hiện tại. Mang trên mình hàng chục nội dung chạm khắc đa dạng, được cho là đạt đến mức hoàn hảo mang giá trị mỹ thuật cao, đây xứng đáng là một bảo vật tiêu biểu cho vùng đất giàu truyền thống văn hiến.
Tháp có bố cục 9 tầng, cả 8 mặt đều được chạm khắc phù điêu tinh xảo liên quan tới tích nhà Phật. Qua hàng trăm năm, tháp vẫn có thể xoay được mà không phát ra âm thanh. Đây là tòa Cửu phẩm Liên Hoa được mệnh danh là đẹp nhất còn sót lại.
Chùa Bút Tháp còn lưu giữ gần 100 pho tượng gỗ tạc với nhiều tư thế đứng, ngồi, quỳ với nét mặt sinh động, biểu hiện nội tâm sâu sắc với ý nghĩa Phật giáo cao cả.
Cùng với điêu khắc gỗ, chùa Bút Tháp còn có trên 50 bức chạm đá phong phú hình chim thú, hoa, cây… với đường nét, hình khối rõ ràng, trông rất tinh tế.
Trải qua bao năm dài lịch sử, chùa Bút Tháp vẫn luôn được giữ gìn, bảo vệ, tôn tạo ngày càng đẹp hơn.
